Vergi = Adalet

Merhaba sevgili okurlar, bu sayımızda ülkemizdeki VERGİ ADALETİNİ konu almak istiyorum.
İcra etmekte olduğum Mali Müşavirlik mesleğimizde vergi adaleti ile ilgili değinecek o kadar çok konu var ki, sayfalar yetmez. Çünkü işin içinde olduğunuz zaman, vergi adaletsizliğini vicdanlarımız kabul etmiyor. Meslek mensupları olarak bu durumu farklı platformlarda dile getiriyoruz. Bazen odalar bazında, bazen sosyal medyada, bazen siyasi kanat ile bazen de basın aracılığıyla vergi adaletinin eşit bir şekilde yapılması için gayret göstermekteyiz.
Ülkemizde 200’ün üzerinde vergi türü var. Ben toplum genelinde bilinen 0001 kodlu Gelir Vergisi ile 0015 Kodlu KDV (Katma Değer Vergisi) üzerindeki vergi adaletsizliğine değinmek istiyorum.
Gelir vergisi; gerçek kişilerin yani vatandaşlarımızın ticari, zirai, serbest meslek, ücret, Gayri Menkul Sermaye İradı, (GMSİ-Kira gelirleri), menkul sermaye iratları (MSİ) ve diğer kazanç ve iratlar adı altında gelir elde etmesidir. Gerçek kişilerin bir takvim yılında elde etmiş olduğu gelir-gider farkından oluşan kâr üzerinden, 2022 yılı gelirleri için;
0.00 ile 32.000.00.TL arası için %15
32.000.00.- 70.000.00. arası için %20
70.000.00. – 170.000.00 arası için %27
170.000.00 – 880.000.00 arası için %35
880.000.00. den fazlası için %40 gelir vergisi öderler.
Buna bir örnek ile açmak istersek,
Ticari kazanç sahibi bir kamyoncu esnaf bir yıl içinde 900.000.00 TL ciro yapmıştır. Bu ciro için 600.000.00 ‘lık mazot, 50.000.00 genel gideri olmuştur. Yani 900.000 – (600.000+50.000) = 250.000.TL kâr elde ettiğine varsayalım. Bu kişinin ödeyeceği gelir vergisi 67.400.00 TL’dir.
Başka bir marangoz esnaf 300.000.00 TL ciro yapmıştır. 200.000.00.TL mazot, 30.000.00 TL genel gideri olmuştur. Yani 300.000. – (200.000+30.000) = 70.000.00. TL kâr ettiğini varsayalım. Bu kişinin de ödeyeceği gelir Vergisi 12.400.00.TL’dir.
Bu iki örnekteki vergi adaletine bir bakalım:
* Kamyoncu 250.000.00 Kâr karşılığında 67.400.00 TL vergi ödemiştir. Yüzde bazında kazancının (kârının) %26,96’sını vergi olarak ödeyecektir.
* Marangoz ise 70.000.00 Kâr karşılığında 12.400.00. TL vergi ödemiştir. Yüzde bazında %17,71 sini vergi olarak ödeyecektir.
Her ikisi de gerçek usulde vergi mükellefi olmasına rağmen biri %26,96 vergi öderken, diğeri %17,71 vergi ödemektedir. İşte vergi adaleti burada ortaya çıkmaktadır. Bunun adını bazı kesimler “Çok Kazanandan Çok, Az Kazanandan Az Vergi” olarak adlandırsalar da, vergi adaleti açısından doğru bir mantık değildir. Çok kazanmak suç mudur? Çok kazanarak daha çok işsize iş vermek suç mudur? Aslında bu uygulama şirketleşmenin önünü açmak için yapılmış bir uygulamadır. Çünkü şirketler, kurumlar vergisine tabi olup, vergi oranı sabit 2022 yılı için %23’dür. Benim düşüncem her kesime aynı oran uygulanması tarafındadır. Ancak mevcut yasalar çerçevesinde yıllık net kârı 152.000.00. TL’yi geçen gelir vergisi mükelleflerinin, biran önce şirketleşmeye gitmesini tavsiye ederim. Çünkü önceki örnekte kamyoncu mükellef şirket olmuş olsaydı, ödeyeceği vergi 57.500.00 TL olacak iken, şimdi 67.400.00. TL vergi ödeyerek 9.900.00 TL fazladan vergi ödemek zorunda kalmıştır.
Yine buna benzer, KDV kanununda da uyumsuzluklar yaşanmaktadır. KDV’ye tabi bazı ürünlerde alışlarda %1 iken, satışlarda aynı ürün %8 olmaktadır. Veya tam tersi yaşanmaktadır. Örneğin bir lokantacı esnaf, aldığı ürünlerin (domates, patates, un vs.) birçoğu %1 KDV ödeyerek alırken, satışta %8 KDV tahsil etmek zorunda kalmaktadır. Vatandaşımız %7 fazladan vergi ödeyerek yemek yemek zorunda kalmaktadır. Yine buna benzer durum inşaat sektöründe de yaşanmaktadır. İnşaat malzemelerinin birçoğu genel oran olan %18’e tabi iken, inşaat yapıp, konut olarak (150 metre kare altında ise) %1 KDV ödenmektedir. Bu tip çelişkiler kafaları karıştırmaktadır.
Oysaki beslenme ve temel ihtiyaç malzemeleri KDV oranları aşağıya çekilerek tek bir oranda sabitlenmelidir. Alışta farklı, satışta farklı olmamalıdır.
Yine buna benzer vergi adaleti açısından aynı işi yapan basit usuldeki vergi mükellefiyle, gerçek usuldeki vergi mükellefi arasında vergi adaleti konusudur.
Örneğin işyeri kendine ait veya kirası düşük olan lokantacı basit usulde vergi mükellefi olup, basit usul vergi muafiyetinden faydalanarak vergi ödememektedir. KDV ve Gelir Vergisi Stopajından muaftır. Ancak hemen karşısında bulunan başka bir lokantacı esnaf Gerçek Usulde Vergi Mükellefi olmasından kaynaklı kazancının en az %15’ini Gelir Vergisi olarak ödemektedir. KDV ve Gelir Vergisi Stopajına tabii olmasından kaynaklı da ayrıca KDV ve Stopaj vergileri ödemektedirler. Hiç faaliyet yapmayan gayri faal bir gerçek usulde vergi mükellefi sadece verdiği beyannamelerden kaynaklı ödediği Damga Vergisi yıllık olarak 4-5 bin TL’yi bulmakta iken, 2023 yılında bu rakamlar yeniden değerleme oranlarına göre artış olacağından, vergi mükelleflerine büyük bir yük getirecektir. Aşağıdaki tablo yeniden değerleme oranlarına göre hesaplanmış damga vergisi tutarlarıdır.

Yukarıdaki Damga Vergisi tutarları 2023 yılında çok can yakacağa benziyor. Hükümetin bu konuyu acil gündemine alması gerekiyor.
Ayrıca bu beyannamelerden alınan Damga Vergisi (Eski adı Deprem Vergisi) 1999 yılında yaşanan 2 büyük depremden kaynaklı olarak 3 yıllığına getirilmiş idi. Ancak Hükümet değişikliğiyle beraber geçici olarak çıkan bu vergi türü sabitlendi.
Vergi Adaleti ile ilgili sözün özü ve çözüm önerilerim şunlardır;
1. Vergi ve prim oranlarını makul seviyelere çekilerek, ödenebilir hale getirilmelidir.
2. Kayıt dışı vergiyi kayda almak için, Aile Beyanı Sistemi getirilmelidir.
3. Her türlü kazançtan vergi altına alınarak, vergi tabana yayılmalıdır.
4. Vergi Kanunları, her vatandaşın anlayabileceği şekilde sadeleştirilmelidir.
5. Denetim oranlarını yükselterek, vergi adaleti sağlanmalıdır.
6. “Nerden Buldun Yasası” çıkarılmalıdır.
Evet değerli dostlar, bir sonraki köşemizde buluşma dileği ile hoşça kalın, sağlıcakla kalın.