Kariyer Planlama – 3

Bir önceki sayımızda ortalama insan ömrünün arttığından, nüfus projeksiyonlarında yaşlı nüfus artarken genç nüfusun azaldığından, emeklilik sisteminin bir piramit sistemi olduğundan ve tüm bunlara bağlı olarak bir bireyin emekli olabilmesi için ortalama 50-60 yıl kadar çalışması gerektiğinden bahsetmiştim. Kısaca, artık uzun bir kariyer yaşantımız olacağını vurgulamıştım. Tüm bunlar, kariyerini henüz şekillendirmemiş ya da kariyer yolculuğuna yeni başlamış olanlar için elbette üzücü gibi gözükebilmektedir. Ancak kariyer yolculuğu için geleceğe dönük mevcut veriler ile ne kadar netlik ve gerçeklik katabilirsek o kadar sağlıklı karar almamıza yardımcı olacaktır. Bu sayımızda da bazı istatistikler üzerinden geleceğe dönük sağlıklı planlamalar yapma konusunda destek olmaya çalışacağım. Elbette bazı noktalar yine üzücü olabilir.
Bir işte ortalama 50 yıl geçirmek birey için mümkün mü? Kaldı ki bugün üzerinde çokça tartıştığımız Z Kuşağı bir işte 50 yıl çalışabilir mi? Ortalama bir Amerikan vatandaşına yapılan bir ankette 1978-2008 yılları arasında 11 tane iş değiştirdiği sonucuna ulaşılmıştır. 2000’li yıllarda doğanlara benzer bir anket çalışması yapılmış ve gençler ortalama bir işte 1,5-2 yıl civarında çalışmayı planladıklarını söylemişler. Bu sonuca göre ortalama 50 yıl çalışacak bir Amerikalı, yaklaşık 20 defa iş değiştirecektir. Tabi ki yurt dışında yapılan çalışmalar bu yönde. Ancak unutulmamalı ki küreselleşme ile bu tarz eğilimler tahminimizden çok daha hızlı yayılım göstermektedir. Nitekim hâlihazırda eğitim alanında çalışan bir kişi olarak yeni mezun olan öğretmenlerin aynı kurumda kalma sürelerinin de (günümüzde yaklaşık 5-6 yıl) kısa olduğunu görme fırsatım olmaktadır. Diğer meslek dallarında da, kurumların iç dinamikleri farklı olabilir, durumun farklı olduğunu açıkçası düşünmüyorum.
50 yıllık bir kariyer yolculuğunda yaklaşık 20 defa iş değiştirmek birey için ciddi bir efor gerektirmektedir. Üniversiteden mezun olup kendisine yatırım yapmayan bireyin aldığı diploma ile 20 defa iş değiştirip başarılı olması zor gözükmektedir. Bu noktada üniversite diplomasının raf ömrünü sorgulamamız gerekmektedir. Artık aldığımız diplomanın raf ömrü hemen hemen 5 yıla düşecektir. Diğer bir ifadeyle, üniversiteden mezun olup çalışmaya başladığımızda kendimize yatırım yapmadan yaklaşık 5 yıllık başarılı diyebileceğimiz bir kariyer yolculuğumuz olacaktır. Sonrasında başarıyı sürdürmek kendimize yapacağımız yatırım ile doğru orantılı olacaktır.
Peki, ne tür işler değiştireceğiz? Oldukça eski bir çalışmanın sonuçlarını paylaşacağım. Çalışma 2014 yılında LinkedIn’in yapmış olduğu bir çalışma. Evet, 2014 yılı günümüzdeki değişim hızına göre oldukça eski bir çalışma tarihi olmuş durumda. LinkedIn, yapmış olduğu çalışmada 2008-2014 yıllarına bakmış. Bu yıl aralığında sayısı en hızlı artan işleri sıralamış. Yani en çok aranan işler değil talebi en hızlı yükselen işler. 2008-2014 yıllarında sırasıyla talebi en hızlı artan işler IOS uygulama geliştirme, Android uygulama geliştirme, zumba öğretmenliği, sosyal medya uzmanlığı, veri bilimciliği, arayüz tasarımcılığı, büyük veri mimarlığı, beachbodyantrenörlüğü, bulut hizmetleri uzmanı ve dijital pazarlama uzmanıdır. Baktığımızda 2008-2014 yıllarında talebi en hızlı artan 10 işin 8’i teknoloji alanında 2’si ise sağlık alanındadır. Üzülerek belirtmem gerekir ki neredeyse bu 10 işin hiçbiri için üniversitelerimizde bir ders bulunmamaktadır. Bir başka benzer istatistiği “coursera” isimli 30 farklı üniversitenin hazırladığı çevrimiçi kurs platformunda “en popüler kurslar” şeklinde aradığımızda da görebiliyoruz. Burada da öğrencilerin en çok aldığı kurslara baktığımızda veri bilimi ve yapay zeka ön plana çıkmaktadır.
Hızlıca özetleyecek olursam uzun kariyer yolculuğumuzda çok kez iş değişikliklerimiz hatta meslek değişikliklerimiz de olacaktır. Bu değişikliklerde başarı grafiğimizi yüksek tutmak üniversiteden aldığımız diploma ile uzun yıllar mümkün olmayacaktır. Diplomalarımızın raf ömrü kısalacaktır. Son olarak paylaştığım istatistikler doğrultusunda kariyer yolculuğumuzda göz ardı edemeyeceğimiz 3 alan teknoloji, veri bilimi ve yapay zeka olmaktadır. Bu 3 alandan kaçış bulunmamaktadır. Kendimizi bu alanlarda geliştirmemiz zorunluluk haline gelmiştir.