EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) Yasasında Son Durum

Merhaba sevgili okurlar, bu sayımızda ülkemizde yaklaşık 4,5 ila 6 milyon kişiyi ilgilendiren EYT mağdurlarının dört gözle beklediği yasayı kaleme almak istiyorum.
EYT sorunu, 08 Eylül 1999 tarihine kadar SSK (4/a) işçilerinde kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl ve 5.000 iş günü, Bağ-Kur’lularda (4/b) ise kadınlarda 7200 (20 Yıl), erkekler de ise 9000 (25 Yıl) iş günü doldurmak kaydıyla emekli olabiliyordu. 18 yaşında işe başlayan kadın 38, erkek ise 43 yaşında emekli oluyordu.
08/Eylül/1999 tarihinde 4447 Sayılı Yasa ile kademeli emekliliğe geçilerek yaş kısıtlamaları getirildi. Bu tarihten sonra işe giren:
* Erkekler 7.000 iş günü, 60 yaş ya da yaştan emeklilik için 4500 gün, 25 yıl,
* Kadınlar ise 7.000 iş günü, 58 yaş ya da yaştan emeklilik için 4.500 gün, 20 yıl çalışma sonrası emekli olabiliyor.
EYT Mağdurları, 08 Eylül 1999 öncesi sigortalı olmuş, ancak emekli olamamış kişileri kapsıyor. 4447 sayılı yasa ile bu tarihten önce sigortalı olmuş, ancak günü ve yılı dolmamış vatandaşlarımız kalan emeklilik süresine göre, kademeli yasa nedeniyle mağduriyetler yaşadı. Kimi 38 yaşında emekli olması gerekirken 43 yaşında emekli oldu, kimi ise 43 yaşında emekli olması gerekirken 48 yaşında emekli olabildi.
23 yıldır sorun olan EYT konusu, yaklaşan seçimler nedeniyle son birkaç aydır Hükümetin de gündeminde. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın konu ile ilgili çalışmalara başladığını görmekteyiz. Çalışmanın kamuoyuna yansıması nedeniyle çok bilgi kirliliği ve yorumlar var.
EYT mağdurları 4447 sayılı yasa çıkmadan önceki haklarını geri istiyor. Yani;
* Kadınlar 5000 gün-20 yıl, yaş sınırı yok,
* Erkekler ise 5000 gün-25 yıl, yaş sınırı yok şekliyle bir düzenleme istemektedirler.
Ancak aradan 23 yıl geçmesinden dolayı mağdur olan çok sayıda vatandaşımız var. Buna rağmen mağduriyetler bir nebze olsa hafifletilebilir.
Benim düşüncem:
* SSK (4/a) sigortalılarda 5.000 ile 5.975 gün arasında (kadınlar 20 yıl, erkekler 25 yıl)
* Bağ-Kur’lu (4/b) sigortalılarda ise kadınlarda 7.200 gün, erkeklerde ise 9.000 gün dolduran YAŞ SINIRINA BAKILMAKSIZIN emekli olabilmeli. Belki yaş kısıtlaması olarak kadınlarda 48-50, erkekler de ise 50-52 yaş kısıtlaması olma durumu da olabilir.
Benim görüşüme göre, yıl ve gün olarak çalışma süresini tamamlayan kişilere tekrardan yaş sınırlaması getirilmesi, ikinci bir EYT’yi doğurur.
En çok sorulan ve merak edilen konular arasında “hangi kurumdan emekli olacağım?” sorusu var. Yasa gereği son 7 yıl içinde, en son ki 3,5 yıl (1260 gün) hangi kuruma prim ödenmişse o kurumdan emekli olunuyor. Örneğin 20 yıl Bağ-Kur’lu olup sonlandıran sigortalı, sonraki 3,5 yılını SSK’lı olarak tamamlar ise SSK’dan emekli olacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, hangi kurum kaç gün ve yıl istemektedir. Yukarıdaki örnekte son 3,5 yıl SSK sigortalısı olduğundan 9.000 gün yerine, 5.000 gün yeterli olacaktır.
Mağduriyetlerden bir tanesi de Bağ-Kur’lu ile SSK’lı sigortalı arasında eşitsizliktir. Örneğin SSK’lı 5.000 gün ile emekli olur iken, Bağ-Kur’lu ise 9.000 gün ile emekli olmaktadır. Bu dengesizlik, prim eşitlemesi yapılarak çözülmelidir.
Prim eksiği olan vatandaşlarımızın primlerini toplatarak eksiklerini tamamlaması gerekiyor.
* Kadınlar doğum borçlanması,
*Erkekler askerlik borçlanması,
* Bağ-kur’lular ise ihya borçlanması (durdurulan günlerin tekrar geri satın alınması) yaparak prim eksiklerini tamamlayabilirler.
SSK sigortalı olan ancak 5.000 günü olmayan ve ancak yaşı 55’i geçenler ise 3600 günü doldurmak kaydı ile Kısmi Emeklilik (yaştan emeklilik) hakkı kazanabilirler. 9000 günü olmayan Bağ-Kur sigortalısı ise 5.400 günü doldurmak şartıyla Kısmi Emekli hakkı kazanırlar.
Ancak SSK’lı sigortalılarda 3.600 günü, Bağ-Kur sigortalılarda 5.400 günü olmayan ve yaşı 60’ı geçmiş vatandaşlarımız içinde bir formül bulunmalıdır. Örneğin, yaştan emeklilik için gerekli 3600 günün %70’ini tamamlayanlara, kalan %30’unu tamamlama hakkı verilebilir. Yaştan emeklilik için eksik günleri kadar gün satın alma hakkı verilmelidir.
Bu arada, en büyük sorunlardan biri de Staj ve Çıraklık olarak sigorta başlangıcı olan, sadece %1 iş kazası ve meslek hastalığı primi ödenen, ancak tüm sigorta kollarına tabi prim ödemeyen kişilerin durumudur. Bu kişilere stajda-çıraklıkta geçen sürelerini satın alma hakkı verilmelidir. Örneğin 16 yaşında ve 2 yıl staj yapan kişiye, 2 yıl kadar borçlanma hakkı verilerek 18 yaş üzerine ilave etme hakkı verilmelidir. Bu konu çok sık gündeme gelmesine rağmen, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sn. Vedat Bilgin bir TV programında konunun gündemlerinde olmadığı söyleyerek, maalesef hayal kırıklığı yaratmıştır. Oysaki Sosyal Güvenlik Kanunu’nun temel unsuru BİLFİİL ÇALIŞMAKTIR ki, bu stajyerler ve çıraklar bilfiil çalışmışlardır.
Sanırım EYT yasası Kasım ayında TBMM’ye gelecektir. Aralık ayında yasalaşıp, Ocak ayında yürürlüğe gireceğini tahmin ediyorum.
Ancak sorun şu ki; ülkemizdeki yüksek enflasyondan dolayı insanlar emekli olsa da, emekli maaşları sürekli olarak enflasyonun altında kaldığından, çift dikiş yapmaya devam edecektir.
Evet değerli dostlar, bir sonraki köşemizde buluşma dileği ile hoşça kalın, sağlıcakla kalın.